Algorytm udzielania pierwszej pomocy, czyli jak udzielić pierwszej pomocy krok po kroku?

Algorytm udzielania pierwszej pomocy jest jak przepis na ciasto. Postępując krok po kroku ułatwimy sobie pracę i zwiększymy szanse na sukces. Tak samo jest w przypadku akcji ratunkowej. Postępując zgodnie z algorytmem udzielania pierwszej pomocy zniwelujemy szansę na błąd i poprawimy komfort swojej pracy. Pozwoli on na uporządkowanie naszego działania i na zebranie myśli podczas udzielania pierwszej pomocy.

Mózg zaczyna umierać po 3-4 minutach od momentu niedotlenienia. Nagłe zatrzymanie krążenia dotyczy ok. 700 tysięcy osób w ciągu roku w Europie. Natychmiastowe podjęcie akcji ratunkowej w połączeniu z użyciem defibrylatora może zwiększyć szanse na przeżycie nawet do 75%. Brak podjęcia jakiejkolwiek akcji w przypadku nagłego zatrzymania krążenia oznacza śmierć dla osoby poszkodowanej.

Krok 1. Zadbaj o własne bezpieczeństwo

Najlepszy ratownik to żywy ratownik! Bez prawidłowego zabezpieczenia miejsca zdarzenia i zadbania o swoje własne bezpieczeństwo może dojść do sytuacji, w której za chwilę będą już dwie osoby poszkodowane, a jedną z nich staniesz się właśnie Ty. Jak zadbać o własne bezpieczeństwo?

Przystępując do akcji ratunkowej upewnij się, że poszkodowany, Ty i inni świadkowie zdarzenia jesteście bezpieczni.

Pamiętaj, że osoba poszkodowana leży w danym miejscu z jakiegoś powodu. Może zasłabła w wyniku odwodnienia, może została zaatakowany przez kogoś innego, może przechodziła obok rusztowania i coś spadło jej na głowę, może poraził ją prąd, a może wracała z wesela i postanowiła uciąć sobie krótką drzemkę na chodniku. Powodów może być wiele, nigdy nie wiesz co dokładnie mogło się wydarzyć.

Sytuacją potencjalnie niebezpieczną dla ratownika są wypadki komunikacyjne. Ze swojego doświadczenia wiem, że świadkowie zdarzenia bardzo często zapominają o prawidłowym zabezpieczeniu miejsca wypadku. Trójkąt, kamizelka, światła awaryjne – święta triada bezpieczeństwa. Brak odpowiedniego zabezpieczenia może skutkować tym, że inni uczestnicy ruchu drogowego Cię nie zauważą i może dojść do jeszcze poważniejszego wypadku (zwłaszcza po zmroku, gdy jest już ciemno).

Poprzez kontakt z wydzielinami poszkodowanego możesz zarazić się różnymi chorobami. Dla zwiększenia swojego bezpieczeństwa możesz założyć rękawiczki ochronne oraz maskę na twarz. Poprawi ona Twój komfort i zabezpieczy Cię przed kontaktem z wydzielinami pacjenta (np. krwią).

A co w sytuacji, gdy otoczenie jest niebezpieczne? Jesteś w centrum handlowym, w którym jedna z osób wyciąga nóż i zaczyna atakować nim innych ludzi. Odpowiedź jest jedna – uciekaj. Wezwij pomoc dopiero w momencie, gdy jesteś bezpieczny i nic Ci nie zagraża.

Krok 2. – sprawdź przytomność

Podejdź do poszkodowanego i zapytaj głośno, czy Cię słyszy. Jeśli nie reaguje delikatnie potrząśnij go za ramiona i ponownie zapytaj, czy wszystko w porządku.

Pamiętaj, że osoby pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających mogą mieć inny próg bólu. Mówiąc prościej – mogą nie czuć Twojego potrząsania lub mogą Cię nie słyszeć. Spróbuj wtedy potrząsnąć mocniej i zawołać głośniej. Unikaj poruszania kogoś przy pomocą buta lub klepania po twarzy. Poszkodowany, który się obudzi może wyrazić niezadowolenie z Twojego sposobu działania i może Cię zaatakować.

Jeśli poszkodowany odzyska przytomność przedstaw się i zapytaj co się stało oraz czy potrzebuje pomocy. Zapytaj o okoliczności zdarzenia, choroby przewlekłe, lekarstwa na stałe oraz alergie. Zdobyte informacje będziesz mógł przekazać zespołowi ratownictwa medycznego.

Jeśli poszkodowany nie reaguje to natychmiast przejdź do kroku 3.

Krok 3. – Udrożnij drogi oddechowe

Nieprzytomny człowiek ma zniesione napięcie mięśniowe. Mówiąc prościej – będzie przelewał nam się przez palce. To samo dzieje się z jego językiem, który zapada się na tylną ścianę gardła blokując wejście do dróg oddechowych, co może nawet uniemożliwić mu swobodne oddychanie. Zatem jak prawidłowo udrożnić drogi oddechowe?

Połóż poszkodowanego na plecach. Swoją dłoń połóż na jego czole. Palce drugiej ręki umieść pod brodą poszkodowanego i odchyl jego głowę do tyłu. Dzięki temu język się rozciągnie i odklei od tylnej ściany gardła, co umożliwi swobodny przepływ powietrza w drogach oddechowych poszkodowanego.

W trakcie akcji ratunkowej osoby udzielające pierwszej pomocy bardzo często o tym zapominają. Jest to jednocześnie jeden z najczęstszych błędów popełnianych na szkoleniach pierwszej pomocy. Brak utrzymania drożności dróg oddechowych może spowodować uduszenie poszkodowanego.

Jak prawidłowo udrożnić drogi oddechowe możesz obejrzeć na naszym kanale na YouTube, na którym ratownik medyczny Mateusz Wawryszuk zamieścił film dotyczący udrożniania dróg oddechowych.

Krok 4. sprawdź oddech

Utrzymując drożne drogi oddechowe sprawdź, czy poszkodowany oddycha. Jak prawidłowo sprawdzić oddech u osoby nieprzytomnej?

Swoją głowę zbliż do ust poszkodowanego i sprawdzaj jego oddech nie dłużej niż przez 10 sekund. Zastosuj zasadę “czuję, widzę, słyszę”.

CZUJĘ – postarać się wyczuć oddech poszkodowanego na swoim policzku

WIDZĘ – sprawdzając oddech obserwuj ruchy klatki piersiowej poszkodowanego. Jeśli będzie oddychał klatka będzie się unosić, a następnie opadać.

SŁYSZĘ – postaraj się usłyszeć wydychane powietrze przez Twojego poszkodowanego.

Podczas sprawdzania oddechu bazuj na tych trzech zmysłach. Jeśli przez 10 sekund Twój poszkodowany wykonał co najmniej 2 prawidłowe oddechy to oznacza, że oddycha prawidłowo, przejdź wtedy do punktu 5a. Jeśli jednak nie wyczułeś żadnego oddechu lub są to jedynie powolne, głośne westchnienia to oznacza, że Twój poszkodowany wcale nie oddycha lub oddycha nieprawidłowo. Wtedy przejdź do punktu 5b.

Do oceny oddechu nie stosuj lusterka lub telefonu komórkowego. Nie są to metody wiarygodne. Ufaj swoim zmysłom i kieruj się tym, co czujesz, widzisz i słyszysz.

Co zrobić w sytuacji, gdy nie jesteś pewny, czy Twój poszkodowany oddycha? W takiej sytuacji zawsze lepiej pomylić się w gorszą stronę i rozpocząć resuscytację bez obaw o pogorszenie stanu poszkodowanego.

Prawdziwym wyzwaniem dla niemedycznych świadków zdarzenia jest odróżnienie oddechu agonalnego od prawidłowego oddechu. Oddech agonalny możemy określić jako westchnienie, wzdychanie, jęczenie lub “prawie brak oddechu”. Szacuje się, że oddech agonalny występuje u około 50% ofiar zatrzymania krążenia. Błędna ocena oddechu może doprowadzić do ułożenia w pozycji bezpiecznej osoby nieoddychającej. Dlatego podkreślam to jeszcze raz – jeśli masz wątpliwości związane z oceną oddechu to rozpocznij uciśnięcia klatki piersiowej.

Brak oddechu w każdej sytuacji będzie oznaczał śmierć. Tutaj gorzej już być nie może. Dlatego tak ważna jest szybka i skuteczna ocena oddechu, a następnie podjęcie adekwatnego działania do stanu poszkodowanego.

Krok 5a. Jeśli poszkodowany oddycha prawidłowo – ułóż w pozycji bezpiecznej i wezwij pomoc

Pozycja bezpieczna ma za zadanie zachować drożności dróg oddechowych poszkodowanego i zmniejszyć ryzyko zadławienia się wydzielinami. Innym określeniem pozycji bezpiecznej jest pozycja boczna ustalona.

Po dokładną instrukcję ułożenia osoby w pozycji bezpiecznej i po najważniejsze zasady dotyczące pozycji bocznej ustalonej zapraszam do mojego artykułu, w którym rozwiewam wszelkie wątpliwości na temat pozycji bezpiecznej.

Pozycja bezpieczna. Kiedy stosować ją w pierwszej pomocy?

Krok 5b. Jeśli poszkodowany nie oddycha prawidłowo – wezwij pomoc i rozpocznij resuscytację

Zanim rozpoczniesz resuscytację obowiązkowo wezwij służby ratunkowe. W tym celu możesz poprosić kogoś o pomoc lub zrobić to sam. Jeśli jest to możliwe pozostań z poszkodowanym i nie opuszczaj go przez akcję ratunkową. Do wezwania pomocy możesz wykorzystać głośnik lub zestaw głośnomówiący w telefonie. Dzięki takiemu rozwiązaniu możesz prowadzić RKO i jednocześnie wezwać pogotowie ratunkowe.

Jeśli poszkodowany nie oddycha lub nie oddycha prawidłowo niezbędne będzie dla niego rozpoczęcia ucisków klatki piersiowej. Jeśli jesteś przeszkolony to po 30 uciśnięciach klatki piersiowej wykonaj 2 oddechy ratunkowe.

Jeśli jest to możliwe to wyślij jednego ze świadków zdarzenia po AED. Gdy tylko dotrze na miejsce akcji ratunkowej natychmiast włącz urządzenie i postępuj zgodnie z jego wskazówkami.

Akcję ratunkową kontynuuj nieprzerwanie do momentu przyjazdu służb ratunkowych lub powrotu oznak krążenia. Warto zadbać o zmiany osób uciskających klatkę piersiową. W tym celu poproś świadków zdarzenia o pomoc.

Źródło: Europejska Rada Resuscytacji

Jeśli chcesz zadzwonić na pogotowie ratunkowe, aby wezwać pomoc, wybierz numer 999 lub 112. Jeśli podczas akcji ratunkowej prosisz świadków zdarzenia, aby to oni zadzwonili na pogotowie to upewnij się, że na pewno wiedzą jaki numer wybrać. Z mojego doświadczenia wynika, że w sytuacji stresowej świadkowie zdarzenia potrafią zapomnieć jaki numer należy wybrać, aby zadzwonić po pomoc.

Czy należy sprawdzić tętno udzielając pierwszej pomocy? Sprawdzanie tętna przez osoby bez wykształcenia medycznego wcale nie jest proste i często dochodziło do pomyłek. Z tego powodu w pierwszej pomocy nie sprawdzamy tętna u osoby poszkodowanej. Najważniejsza jest informacja, czy poszkodowany oddycha prawidłowo i to właśnie do uzyskania tej informacji dążymy w ocenie stanu naszego poszkodowanego.

Najważniejsze zasady udzielania pierwszej pomocy osobie nieprzytomnej są zawarte w algorytmie udzielania pierwszej pomocy, który możemy uprościć do 4 kroków:

1. Bezpieczeństwo

2. Przytomność

3. Oddech (w tym udrożnienie dróg oddechowych)

4. Pozycja bezpieczna/ RKO

Bezpieczeństwo – Ty, poszkodowany oraz inni świadkowie zdarzenia musicie być bezpieczni.

Przytomność – sprawdź, czy Twój poszkodowany Cię słyszy oraz czy reaguje na Twoje polecenia.

Oddech – ocenę oddechu prowadź nie dłużej niż przez 10 sekund. Pamiętaj o udrożnieniu dróg oddechowych.

Pozycja bezpieczna/RKO – w zależności od oddechu poszkodowanego ułóż go w pozycji bezpiecznej lub rozpocznij resuscytację. Pamiętaj o wezwaniu pomocy dzwoniąc na numer 112 lub 999.

Bez reakcji ze strony świadków zdarzenia poszkodowani, u których doszło do nagłego zatrzymania krążenia, nie mają szans na przeżycie. Po 3-4 minutach od momentu niedotlenienia mózg zaczyna umierać. Szybka i prawidłowa ocena stanu poszkodowanego oraz prawidłowe postępowanie zwiększa szanse na przeżycie nawet do 75%.

Ty też jesteś w stanie uratować komuś życie.