Zadławienie u dorosłych.
Jak udzielić pierwszej pomocy?

Najprościej mówiąc zadławienie to ciało obce blokujące nasze drogi oddechowe. Jest to stan zagrożenia życia, który może doprowadzić do całkowitej niedrożności dróg oddechowych, czyli sytuacji, w której nie będziemy w stanie oddychać.

Objawami zadławienia są:

● kaszel

● uczucie duszności

● świsty oddechowe

● brak możliwości złapania powietrza

● zaczerwienienie twarzy

● narastające zasinienie twarzy

● pobudzenie

● strach

Pamiętaj, że w trakcie zadławienia nie wszystkie objawy muszą się pojawić jednocześnie.
Wszystko będzie zależało od tego, który rodzaj zadławienia występuje w danej sytuacji.

Wyróżniamy dwa rodzaje zadławienia:

1. częściowe – sytuacja, w której ciało obce utknęło w drogach oddechowych, lecz nie zablokowało całego przepływu powietrza. W tej sytuacji poszkodowany będzie mógł kasłać, będzie w stanie oddychać oraz będzie mógł częściowo wypowiadać słowa.

2. całkowite – sytuacja, w której ciało obce utknęło w drogach oddechowych i całkowicie zablokowało przepływ powietrza. Poszkodowany nie będzie w stanie nabrać powietrza, nic powiedzieć ani kasłać. Jest to sytuacja bardzo groźna, która w krótkim czasie może doprowadzić do utraty przytomności, a następnie zgonu z powodu niedotlenienia.

Jak rozpoznać z którym typem zadławienia mamy do czynienia? Zadaj poszkodowanemu pytanie “Czy się zadławiłeś?”. Jeśli odpowie i przy okazji będzie kasłał to sytuacja jest jasna – mamy do czynienia z zadławieniem częściowym, aczkolwiek pamiętaj, że zaraz sytuacja może ulec pogorszeniu.

Do zadławienia dochodzi najczęściej w sytuacji, gdy coś jemy i przy okazji mówimy lub się śmiejemy. Przecież każdemu z nas w dzieciństwie powtarzano “Nie rozmawiaj podczas jedzenia.”. Jako dzieci często denerwowaliśmy się, gdy ktoś nas tak upominał, lecz nie bez powodu słyszeliśmy to zdanie.

W momencie, gdy coś przełykamy (np. jedzenie, picie, ślinę) nasze wejście do dróg oddechowych, czyli nagłośnia (możemy wyobrazić ją sobie w formie klapy) pozostaje zamknięta, dzięki czemu wszystko co połykamy trafia do przełyku, a nie do tchawicy.

Zaś gdy coś mówimy, śmiejemy się lub po prostu oddychamy nasza “klapa” się otwiera, a zatem wejście do dróg oddechowych stoi otworem. Gdy jesz jedzenie i przy okazji się śmiejesz istnieje ryzyko, że pokarm osunie się w głąb gardła i wpadnie “nie w tę dziurkę”, czyli właśnie do dróg oddechowych. Wtedy właśnie będziemy mieli do czynienia z zadławieniem.

Tak naprawdę każdym pokarmem lub płynem, który spożywamy jednocześnie rozmawiając i się śmiejąc (zdanie “nie mów z pełnymi ustami” również nie wzięło się bez powodów). Mogą to być również przedmioty (np. monety, koraliki) zwłaszcza u dzieci, które uwielbiają wkładać przeróżne rzeczy do ust. Jednak statystyki pokazują, że niedrożność dróg oddechowych najczęściej jest spowodowana pokarmem stałym takim jak orzechy, winogrona, nasiona warzyw, mięso i chleb.

Statystyki pokazują, że zgony spowodowane zadławieniami mają miejsce każdego roku na całym świecie. Zadławienie jest czwartą najczęstszą przyczyną niezamierzonej śmierci. Zadławić każdy się może. Nieważne czy to dziecko, czy dorosły.

Do czynników ryzyka niedrożności dróg oddechowych spowodowanej ciałem obcym należą:

● stosowanie leków psychotropowych

● zatrucie alkoholem

● schorzenia neurologiczne prowadzące do zniesienia odruchów połykania i kaszlu

● niepełnosprawność intelektualna

● niepełnosprawność rozwojowa

● demencja

● zły stan uzębienia

● podeszły wiek

Statystyki pokazują, że najczęściej do zadławienia dochodzi w dwóch skrajnych grupach wiekowych, czyli wśród małych dzieci oraz u starszych dorosłych (zwłaszcza u dorosłych cierpiących na schorzenia neurologiczne). W tym artykule skupię się na tej drugiej grupie.

Dane pochodzące z Japonii, które dotyczyły zgonów w latach 2006-2016, podają, że z powodu zadławienia śmierć poniosło 52 366 osób. To tyle co prawie w pełni zapełniony Stadion Śląski. Mediana wieku poszkodowanych wynosiła 82 lata. 53% osób stanowili mężczyźni, a aż 57% wszystkich zadławień miało miejsce w domu.

Inne statystyki pochodzą USA pokazują, że wśród wszystkich osób powyżej 65 lat, które zmarły w latach 2009-2013, aż 76 543 osób zmarło z powodu zadławienia. Wykazano również, do zadławień częściej dochodziło u osób chorych na takie choroby jak: schizofrenia, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera oraz rak jamy ustnej. Ponadto u osób starszych na zwiększone ryzyko zadławień ma również wpływ zmniejszona ilość wydzielanej śliny.

Badanie z 2007 roku związane ze zgonami z powodu zadławień w San Diego potwierdza, że najczęściej do zakrztuszeń dochodzi u osób starszych oraz u małych dzieci. W badaniu zostały opisane 133 osoby, które zmarły wskutek zadławienia. 14% osób było pod wpływem alkoholu, a 55% miało udokumentowany deficyt neurologiczny lub anatomiczną trudność w połykaniu. Aż 45 % wszystkich zadławień miało miejsce w domu, a 14% w restauracjach.

Mimo przypadków zadławienia, które skończyły się hospitalizacją lub zgonem, pamiętaj że na każdą jedną taką sytuację przypada wiele innych, w których zadławienie zostały skutecznie wyleczone dzięki sprawnej reakcji świadków zdarzenia, którzy udzielili pierwszej pomocy.

Ciekawostka… Jedno z badań przeprowadzonych na azjatyckich bejsbolistach wykazało, że perfekcjonizm miał pozytywny wpływ na liczbę zadławień.

4 kroki udzielania pierwszej pomocy osobie, która się zadławiła:

1. Zachęcaj do kaszlu
2. Wykonaj 5 uderzeń między łopatki
3. Wykonaj 5 uciśnięć nadbrzusza
4. Wezwij pomoc i rozpocznij resuscytację

Teraz omówmy sobie poszczególne kroki.

Krok 1. – jeśli podejrzewasz, że poszkodowany się zadławił na samym początku zachęcaj go do kaszlu. Póki może kasłać i odpowiadać na pytania to nie jest jeszcze tak źle! Mamy tutaj do czynienia z zadławieniem częściowym.

Jeśli jednak kaszel jest nieefektywny, poszkodowany słabnie, a ciało obce nie wypadło to przejdź do kroku 2.

Krok 2. – ustaw się za poszkodowanym. Pochyl go do przodu. Przyjmij stabilną pozycję. Nadgarstkiem jednej dłoni uderz poszkodowanego 5 razy między łopatki. Jeśli ciało obce nadal nie wypadło przejdź do kroku 3.

Krok 3. – stojąc za poszkodowanym obejmij go dwiema rękami w górnej części brzucha. Pochyl poszkodowanego do przodu. Jedną dłoń zaciśnij w pięść i połóż w okolicy nad pępkiem, a pod żebrami. Drugą dłonią chwyć pięść i pociągnij obie ręce do siebie i do góry. Ruch powtórz 5 razy.

Krok 2. oraz 3. stosuj naprzemiennie do momentu wypadnięcia ciała obcego z dróg oddechowych lub utraty przytomności poszkodowanego.

Jeśli poszkodowany stracił przytomność przejdź do kroku 4.

Krok 4. – wezwij pomoc, zadzwoń na 999 i rozpocznij resuscytację rozpoczynając od 30 uciśnięć klatki piersiowej. Jeśli ciało obce jest widoczne w jamie ustnej to spróbuj je wyciągnąć.

Jeśli ciało obce już wypadło, a Ty nadal odczuwasz trudność w oddychaniu, towarzyszy Ci kaszel i uczucie jakby “coś tam zostało” to koniecznie udaj się do lekarza na badanie. Istnieje ryzyko, że część ciała obcego może pozostawać w górnej lub dolnej części dróg oddechowych, co niesie ze sobą powikłania.

Zbadana przez lekarza powinna zostać również osoba, u której wykonywano uciśnięcia nadbrzusza lub uciski klatki piersiowej. Z racji dużej siły naciskającej na nasze ciało podczas wykonywania tych czynności może dojść do uszkodzenia narządów, co może stanowić dla nas stan zagrożenia życia.

Zadławienie może spotkać nas wszędzie: w domu, w restauracji, w szkole. Każdy z nas może się zadławić, aczkolwiek najczęściej zdarza się to u małych dzieci lub u starszych osób dodatkowo obciążonymi czynnikami ryzyka.

Pamiętaj, że szybka reakcja świadków zdarzenia, którzy udzielą pierwszej pomocy, wiążę się z wysoką szansą na uratowanie poszkodowanego.

Przestrzegaj wcześniej wspomnianych reguł. Nie próbuj wyciągać ciała obcego “na ślepo” przy użyciu palca.

Na zakończenie mógłbyś zapytać “A co z dziećmi?” Zapisz się do naszego newslettera i obserwuj naszego bloga, ponieważ w niedalekiej przyszłości pojawi się tutaj artykuł dotyczący zadławień u dzieci!